Axolotl, een fascinerend beestje in je aquarium

De Axolotl is een opvallend, fascinerend beestje. Het lijkt op een mix tussen een vis en een salamander. Maar het is geen vis, maar een salamander (amfibie) die het water niet uitgaat. De Axolotl is een populair exotisch diertje om in een aquarium te houden. Mede omdat ze relatief gemakkelijk te verzorgen zijn. Wat moet je weten over het houden van Axolotl in een aquarium en wat eet een Axolotl? We gaan het onder meer hebben over:

• • Wat is een Axolotl?
  • Axolotls kleuren
  • De achtergrond van deze amfibie
  • Wat eet een Axolotl
  • Ziektes en genezing bij de Axolotl
  • Wat is de beste aquarium inrichting
  • Hoe oud en groot ze worden
  • De voortplanting en het kweken van Axolotls
  • Welke soorten axolotls er zijn
  • Axolotls weetjes

Wat is belangrijk voor Axolotls?

We gaan in deze blog over veel onderwerpen en leuke axolotl weetjes praten, first things first. Als je wilt weten waar je moet beginnen, dan is dat bij de juiste inrichting van het aquarium en het geven van het juiste voedsel.

Wat is een Axolotl?

Maar wat is een Axolotl nou eigenlijk? Een axolotl is een heel bijzondere salamander die zijn hele leven in het water blijft en nooit helemaal volwassen wordt, tenminste, niet zoals andere salamanders. Ze worden soms de ‘Mexicaanse wandelende vis’ genoemd, maar eigenlijk zijn het helemaal geen vissen. Axolotls komen van oorsprong uit een paar meren in Mexico, met als bekendste het Xochimilcomeer. Wat ze echt uniek maakt, is dat ze altijd hun schattige larvale uiterlijk behouden, met die opvallende, pluizige kieuwen die uit hun kop steken.

Axolotls horen bij de familie van molsalamanders en hebben een bijzonder talent: ze kunnen lichaamsdelen regenereren. Dus als ze een poot verliezen, groeit er gewoon weer een nieuwe!

Axolotl kleuren

Axolotls komen in allerlei kleuren voor, vooral door selectief fokken in aquaria. De Axolotl kleuren die je het meest in het wild tegenkomt, is de zogenaamde ‘wildtype’. Deze axolotls zijn donkerbruin tot groen met zwarte vlekjes, wat ze helpt om te verdwijnen in hun omgeving. Maar in gevangenschap zijn er nog veel meer kleurtjes ontstaan. Zo heb je de leucistische axolotls, die helemaal wit zijn met schattige zwarte oogjes – deze variant is super populair bij mensen die een axolotl als huisdier willen.

Andere Axolotl kleuren die je kunt tegenkomen zijn albino (volledig wit met rode ogen), golden albino (met een gouden gloed en rode ogen), en melanoïde (helemaal zwart zonder glans). Er zijn ook zeldzamere kleurtjes zoals koperkleurig en bonte varianten met vlekken. Deze kleurvariaties maken axolotls echt uniek en zorgen ervoor dat er altijd wel eentje is die je hart steelt! De meeste van deze kleuren zie je alleen bij axolotls die in aquaria gekweekt zijn, maar dat maakt ze niet minder bijzonder.

Mexicaanse amfibie in je aquarium

Dit beestje leeft in delen van Mexico, en de aparte naam komt van de naam die de Azteken aan de vis gaven. De Axolotl is een amfibie met kleine pootjes en een grote, zijdelings afgeplatte staart en opvallende, roodgekleurde kieuwen. Het kan tot 30 centimeter lang worden, inclusief de staart, en is dus een vrij groot diertje. Het is bruin tot grijs van kleur, maar de witte soort wordt vooral gehouden in aquariums.

Normaal gezien ondergaan amfibieën een metamorfose van ei tot larve en tot een volwassen vorm. Niet de Axolotl. Dit diertje blijft in zijn larvale vorm (neotenie) maar wordt wel geslachtsrijp. De Axolotl behoudt zijn vinnen en kieuwen, maar ontwikkelt geen vooruitstekende ogen of oogleden zoals de salamander. De Axolotl wordt groter dan de gemiddelde salamanderlarve en ontwikkelt wel de seksuele rijpheid. Eigenlijk representeert de Axolotl een stap terug in de evolutie, want het stamt af van een eerdere evolutionaire vorm van de salamander. Wat de Axolotl ook gemeen heeft met de salamander: door de regeneratie eigenschap kunnen afgevallen lichaamsdelen weer aangroeien.

Het leefgebied van de Axolotl in Mexico is de laatste jaren sterk uitgedund. CITES beschouwt deze vis zelfs als bedreigde diersoort, met in 2009 naar schatting niet meer dan 1200 in het wild levende exemplaren. In aquariums leeft hij voort. Deze vissoort blijft altijd in het water, bij voorkeur in diepe meren.

Wat eet een Axolotl?

Axolotls zijn carnivoren, ze eten dus vlees. Ze hebben vrij onontwikkelde tanden, die worden gebruikt om andere dieren en voorwerpen te grijpen. De tanden worden niet gebruikt om te bijten of te kauwen. Voedsel wordt in het geheel doorgeslikt. Dit betekent dat het voedsel van de Axolotl in zijn mond moet passen. Groot voedsel is een probleem voor de Axolotl doordat de tanden niet erg zijn ontwikkeld. Wanneer voedsel te groot is om door te slikken, zal de Axolotl het uiteindelijk opgeven en het diertje laten ontsnappen uit de mond.

Axolotls hebben een grote, brede mond, een soort mondbeker. Wanneer ze iets willen eten, openen ze hun mond en wordt er water, voedsel en alles wat er in de buurt is naar binnen gezogen. Dit kunnen dus ook stukken grind zijn. Daarna daalt het diertje weer om het voedsel te verteren.

Maar wat eet een axolotl? Axolotls eten voedsel van hoge kwaliteit, en met een laag vet- en oliegehalte. Wanneer ze veel voedsel eten met eenhoog oliegehalte kunnen ze leverproblemen krijgen. Kies een dieet met een evenwichtig eiwit- en vitaminegehalte.

Axolotls eten zowel levend als dood voedsel. De beweging van levend voedsel stimuleert de Axolotl om toe te slaan, met name jonge Axolotls. Regenwormen zijn daarom goed voedsel voor volwassen Axolotls. Zorg ervoor dat het voedsel geen chemicaliën bevat, zoals landbouwgiffen. Je kunt wormen daarom ook zelf kweken als je hier de ruimte voor hebt.

Aan de hand van bovenstaande kenmerken kun je het volgende aan je Axolotls voeren:

• Tubifex wormpjes. Levend kunnen ze parasieten en gevaarlijke bacteriën bevatten. Bevroren Tubifex is veiliger dan levend, maar minder voedzaam.
• Bloedwormen. Dit zijn eigenlijk muggenlarven, en geen wormen. Dit is zeer voedzaam voedsel, voor een uitgebalanceerd dieet. Haal ze uit water zonder vissen, of ingevroren in blokjes. Met name voor jonge Axolotls is dit goed voedsel.
• Broze slipworm (Genus Lumbriculus) is een type regenworm, maar dan dunner en kleiner met een donkerbruine kleur. Dit type worm heeft vergelijkbare voedingswaarden als de regenworm. Haal ze uit visvrij water om ziekten te voorkomen, of koop ze in je vissenwinkel.
• Witte wormen zijn een goede voedselbron, maar met nogal hoge vet- en oliegehaltes.
• Daphnia is een uitgebalanceerd en voedingsrijk voedsel voor Axolotls. En je kunt ze thuis kweken. Dit is een klein soort waterkreeft.

Meest voorkomende ziektes bij de Axolotl

Over het algemeen zijn Axolotls gezonde diertjes. Een opvallend kenmerk van de Axolotls hebben ze gemeen met de salamander. Afgevallen lichaamsdelen kunnen door hun regeneratie eigenschap weer aangroeien. Daardoor is de Axolotl goed opgewassen tegen tal van verwondingen.

Toch zijn er enkele ziekten die bij Axolotls veel voorkomen.

Bovenal natuurlijk door stress. Dit geldt voor alle soorten dieren. Bij te veel stress kan een dier ziek worden. Stress kan worden voorkomen door het diertje het zoveel mogelijk naar de zin te maken. Eigenlijk zou je zijn natuurlijke omgeving in Mexico moeten nabootsen.

Waar houdt de Axolotl absoluut niet van?

Voor het gemak heb ik ze maar even op een rijtje gezet:

• Krachtige waterstroom, zorg dat het water in de tank niet te krachtig stroomt.
• Te hoge watertemperatuur, houd de temperatuur tussen de 12°C en 20°C. Bij hoge temperaturen van boven de 24°C wordt de Axolotl erg gestrest.
• Vies water, ververs het water regelmatig.
• Plotselinge temperatuurwijzigingen maken de Axolotls gestrest. Houd de temperatuur stabiel.
• Onbehandeld kraanwater kan ziektes veroorzaken.
• Parasieten en andere metgezellen in het aquarium. Axolotls vinden andere vissen in het aquarium niet fijn. Parasieten komen in het water door (levend) voedsel van slechte kwaliteit.
• Slechte waterkwaliteit, zoals verkeerde watertemperatuur en verkeerde pH-waardes.
• Nitriet- en ammoniakafzetting door onvoldoende biologische filtratie.
• Slechte inrichting van het aquarium. De Axolotl blijft vaak op de bodem van het aquarium, en verschuilt zich graag op donkere plekken. Zorg er dus voor dat deze donkere plekken aanwezig zijn op de bodem van het aquarium.

En verder is de Axolotl een makkelijk diertje om in een aquarium te houden.

Hoe richt je het beste een Axolotl aquarium in?

De Axolotl leeft in het wild in meren in Mexico. Het is dus aan te raden om dit zoveel mogelijk na te bootsen in een aquarium voor Axolotls. De Axolotl leeft graag in koel, zuurstofrijk, zoet water. Het is een amfibie, en daardoor gevoelig voor lage of hoge temperaturen en temperatuurwisselingen. Wat te doen? Geen nood, ik heb een top 9 tips gemaakt:

1. De juiste temperatuur

De temperatuur van het water is idealiter tussen de 12°C en 20°C. Bij temperaturen boven de 24°C zullen Axolotls paniekerig door het water zwemmen en zijn ze vatbaar voor ziekten en de dood. Lage temperaturen zijn minder een probleem voor de diertjes, maar vinden ze niet prettig.

2. Geschikte bodem van het aquarium

Bedek de bodem van het aquarium met fijn zand, idealiter zand van een grootte tussen de 1 en 3 millimeter. Grote stenen kan de Axolotl inslikken, doordat ze met voedsel naar binnen worden gezogen, met ernstige gevolgen voor het diertje.

3. Filter en waterpomp

Een waterfilter en waterpomp zijn essentieel voor een Axolotlaquarium. Deze zorgen er namelijk voor dat er continue zuurstof in het water wordt gepompt. Een buitenfilter is de beste optie. Zorg dat er niet te veel beweging in het water is, want dit kan ook stress veroorzaken bij de Axolotl.

4. Gebruik zacht water

Ook de kwaliteit van het water is belangrijk. De Axolotllels hebben het fijn in water met een pH-waarde van 7 tot 7,5. Bij water dat te zacht is kunnen de diertjes even hun kleur verliezen. Dit is niet zozeer gevaarlijk, maar veroorzaakt wel stress bij de diertjes. Wanneer je zacht water uit de kraan krijgt, kun je dit aanvullen met zouten als kalium, natrium en calcium. Zorg voor maximaal 0,5 gram nitrieten per liter water.

5. Houd het aquarium donker

Axolotls zijn nachtdieren. Dit betekent dat het licht moet worden gedimd op het moment dat je ze voert en in de avonduren. Zorg ook voor genoeg donkere plekjes op de bodem waar de Axolotl graag verblijft.

6. Gebruik een groot aquarium

Wij raden je de volgende vuistregel aan wat betreft de grootte van het aquarium voor Axolotls.

• 1 Axolotl: een aquarium van 100 liter.
• 2 tot 3 Axolotls: een aquarium van 160 tot 200 liter.

Let erop dat de Axolotl graag op de bodem van het aquarium leeft. De hoogte is dus minder belangrijk, maar de afmeting van de bodem is belangrijker. Kies daarom een aquarium met een groot genoeg oppervlak, van ongeveer 50 tot 80 liter water op de bodem.

7. Maak schuilmogelijkheden

Daarnaast dient het aquarium groot genoeg te zijn voor zowel de dieren als objecten. Axolotls trekken zich graag terug in donkere plekjes. Deze kun je creëren. Bijvoorbeeld holletjes, wortels, enz. Ook dient de verlichting zwak te zijn.

8. Goede planten in het aquarium

Planten kun je zeker samen met Axolotls houden. Kies voor robuuste soorten, zoals de waterpest, Javavaren en mossen. Ook drijvende planten zijn erg prettig voor Axolotls, omdat deze de gewenste schaduw geven.

9. De juiste aquariumbewoners

Je kunt een Axolotl alleen houden of in paartjes. Hoe meer volwassen dieren, hoe groter het aquarium dient te zijn, en hoe groter het grondoppervlak omdat ze hier vooral verblijven. Houd hier dus nauwkeurig rekening mee.

Amfibieën leven bijna nooit goed met andere diersoorten. Daarom zijn andere typen vissen niet goed als gezelschap. De kans is bovendien aanwezig dat andere diersoorten als voedsel worden gezien. Ook kan de aanwezigheid van andere vissoorten in het aquarium voor stress zorgen bij de Axolotl.

Samenvattend: inrichting Axolotl aquarium

Hoe oud en groot wordt een Axolotl?

Een Axolotl kan in het wild ongeveer vijf tot zes jaar oud worden, maar in een aquarium veel ouder, wellicht 10 tot 15 jaar oud. Hoe beter de condities, en hoe minder stress, hoe ouder dit diertje wordt in jouw aquarium.

De Axolotl kan tot ongeveer 30 centimeter lang worden, inclusief staart, en is dus een vrij groot amfibie in een aquarium. Daarom is het zo belangrijk dat je je aquarium aanpast op het diertje. Met voldoende grondoppervlak en donkere plekjes is het diertje tevreden in je aquarium.

De voortplanting van de Axolotl

De Axolotl lijkt op een larve, maar wordt volwassen en kan zich voortplanten bij een leeftijd tussen de 5 maanden en enkele jaren oud. De vrouw legt eitjes. Het broedseizoen is van december tot juni, maar Axolotls kunnen op elk moment van het jaar worden gekweekt wanneer de juiste condities worden gegeven.

Kweken van Axolotls

Wil je zelf Axolotls kweken? Dit is een leuk en spannend proces. De Axolotls zijn namelijk vrij onvoorspelbaar. Ze broeden doorgaans één keer per jaar, maar dit kan ook anders gaan.

• Stap 1: Het broedseizoen is van december tot juni, maar het seizoen kan je in een aquarium nabootsen. Belangrijke factoren zijn licht (in de zomer is er meer daglicht) en temperatuur. Zet een mannetje en vrouwtje bij elkaar.

• Stap 2: Zorg voor een rustig aquarium, in een rustige kamer, zodat het paartje niet wordt gestoord.

• Stap 3: In de balts danst het mannetje om de aandacht te trekken van het vrouwtje. Het lijkt een beetje op een wals, door de cirkelvormige bewegingen die het mannetje maakt. Het mannetje scheidt geurstoffen af uit zijn klieren en waaiert met zijn staart naar het vrouwtje.

• Stap 4: Salamanders hebben een externe bevruchting. Het mannetje maakt een zaadpakketje en deponeert deze voor het vrouwtje. Het mannetje deponeert deze op ruwe stukken steen, op de bodem van het aquarium. Hij deponeert zo’n 5 tot 25 van deze pakketjes in het aquarium en probeert het vrouwtje eroverheen te leiden.

• Stap 5: Het vrouwtje neemt dit vervolgens op in haar cloaca. Enige tijd later vindt de bevruchting intern plaats.

• Stap 6: Zorg voor voldoende planten in het aquarium. Plastic planten zijn prima, maar Javavarens zijn ook goed.

• Stap 7: Na een paar uur tot 2 dagen begint het vrouwtje met paaien. Elk ei wordt afzonderlijk gelegd. Het vrouwtje hangt de eieren aan planten, of legt ze op de grond. Ze legt tussen de 100 tot meer dan 1000 eitjes. De hoeveelheid eitjes is afhankelijk van de grootte van het vrouwtje en haar lichamelijke gesteldheid.

• Stap 8: Na het leggen van de eitjes kun je het mannetje en vrouwtje het beste verwijderen uit het aquarium.

• Stap 9: Hebben de eitjes gebrek aan pigment? Dan is de moeder een albino. Normale eitjes zijn donkerbruin. Er kan pigment verschijnen tijdens de ontwikkeling van het embryo, wat aangeeft dat er geen albino in het eitje groeit. De ontwikkeling is optimaal wanneer de eitjes aan planten worden bevestigd, zo lijkt het, omdat er dan continue water rond de eitjes circuleert. Na 2 tot 3 weken komen de eitjes uit.

• Stap 10: Wanneer de eitjes vruchtbaar zijn, zal de meerderheid van de eitjes uitkomen wanneer ze goed worden belucht met water. Een luchtpomp is dus zeker nuttig, maar zorg dat de waterstroming niet te krachtig is. Bij een watertemperatuur van 20°C zullen de eitjes na ongeveer 17 dagen uitkomen.

• Stap 11: Nadat de larven uit hun eitjes zijn gekropen eten ze kleine diertjes zodat ze snel kunnen groeien. In de winter doen de larven een winterslaap. Meestal worden ze het eerstvolgende jaar volwassen.

Welke soorten Axolotls zijn er?

Axolotls onderscheiden zich door de kleuren die ze hebben. Er is een grote verscheidenheid, van basissoorten tot zeldzame soorten Axolotls.

Wilde axolotl

Het type Axolotl dat in het wild leeft heeft een kleurencombinatie van groen, bruin en zwart met spikkels van glanzende gouden iridophore pigmenten. Sommigen zijn lichter, anderen iets donkerder. Dit is de natuurlijke kleur van de Axolotls die in het wild leven. Daarom is dit de wilde variant. Naarmate dit type ouder wordt, worden de kleuren donkerder, tot bijna zwart. Deze wilde soort Axolotl onderscheidt zich van het melantoïde soort door de iridophore en glanzende pigmenten, en de glanzende ringen in de ogen.

Leucistische Axolotl

De leucisitische Axolotl is wit of roze, met zwarte ogen en soms zwarte vlekken op het gezicht en de bovenrug. Dit is geen albino, want ze hebben zwarte ogen en zwarte sproeten.

Albino Axolotl

Een witte albino Axolotl is volledig wit, met bleke roze/rode ogen. Over hun gehele lichaam ontbreekt het aan kleurpigment. De kieuwen kunnen roze lijken, maar zijn helder en de bloedstroom is zichtbaar. Bij inactieve albino Axolotls zien de kieuwen er wit uit.

Er zijn twee soorten albino Axolotls:

1. Witte albino Axolotls hebben iridophores, dit is het glanzende pigment in hun ogen en kieuwen.
2. Axanthische albino Axolotl heeft geen melanoforen (zwart pigment), xanthoporen (geel en roodachtig pigment) en iridiphores (glanzend pigment).

Meestal ligt het verschil tussen deze twee soorten albino Axolotls puur in de genetica van de diertjes en is dit met het oog bijna niet te zien.

Gouden albino Axolotl

De gouden albino Axolotl mist melanoforen. Hierdoor hebben ze een gouden uitstraling. Ze hebben geen zwarte ogen maar bleek, geel of rode ogen, omdat ze een vorm van albinisme hebben. Als ze jong zijn, zijn ze nog heldergeel en dit vervaagt naarmate ze ouder worden.

Melanoïde Axolotl

De melanoïde Axolotl lijkt veel op de wilde Axolotl, maar heeft enkele belangrijke verschillen. Deze melanoïde Axolotl heeft meer melanoforen (het donkere pigment) en geen glanzende pigmenten. Ze hebben dus geen gouden vlekjes op hun lichaam en geen gouden ring in hun ogen. Daardoor lijken ze donkerder.

Koper-/olijfkleurige Axolotl

De genetische details van de koperkleur zijn onbekend, en daardoor lastig te fokken. Het is een variant van de albino Axolotl, omdat ze rood getinte ogen hebben en witte eieren leggen.

Zeldzame Axolotl soorten

Bovenstaande typenAxolotls komen vaak voor. Er zijn ook nog enkele zeldzame soorten Axolotls.

Gevlekte Axolotl

Het is een gevlekte Axolotl wanneer de pigmentatie helemaal langs het lichaam en de zijkanten loopt, en dus niet alleen langs het hoofd en de bovenkant zoals bij de leucistische Axolotl. De vlekken zijn een genetisch foutje dat ontstaat tijdens de ontwikkeling van het diertje.

Chimera Axolotl

Chimerisme is het fenomeen waarbij twee eitjes samensmelten in de ontwikkeling. Elke zijde van de Axolotl groeit volgens de genetica van het eitje waar hij uitkomt. Dit resulteert in een gespleten uiterlijk. De ene kant kan langzamer groeien dan de andere kant. Ook dit is een foutje in de ontwikkeling van het beestje, en daardoor niet de manipuleren.

Zilveren dalmatiër Axolotl

Er is weinig bekend over dit type Axolotl, maar dit is waarschijnlijk een lichte melanoïde Axolotl.

Mozaïek Axolotl

De mozaïek Axolotl ontstaat wanneer de Axolotl in de ontwikkeling de kenmerken van twee cellen laat zien. De Axolotl laat dan de kenmerken van twee soorten Axolotls zien. Ook dit is een genetisch foutje in de ontwikkeling. Veelal is de mozaïek Axolotl onvruchtbaar.

Waar kun je Axolotls kopen?

Je koopt ze vooral in de aquarium winkel. De prijs hangt af van de zeldzaamheid van het type. Voor een wilde Axolotl betaal je doorgaans tussen de €20 en €25.

Axolotl weetjes

Wist je dat Axolotls een soort superkracht hebben? Ze kunnen namelijk hun ledematen, staart en zelfs delen van hun organen opnieuw laten aangroeien als ze beschadigd raken! Dit regeneratievermogen is zo bijzonder dat wetenschappers er volop onderzoek naar doen. Ze hopen erachter te komen hoe het werkt, zodat ze die kennis misschien ooit kunnen toepassen op mensen.

Een ander leuk feitje over axolotls is dat ze hun hele leven in hun ‘babyvorm’ blijven. Normaal gesproken veranderen amfibieën van vorm als ze volwassen worden, maar axolotls niet. Ze houden hun schattige kieuwen en blijven in het water leven, in plaats van naar het land te gaan zoals andere salamanders. Dit maakt ze heel speciaal en een beetje mysterieus, want er zijn maar weinig dieren die dit doen.

Tot slot

Deze exotische amfibie is fantastisch. Wat is jouw ervaring met het houden van Axolotls? Of heb je nog meer leuke Axolotl weetjes? Laat je ervaring achter in een bericht onder dit artikel.